DZIESIĘCIOZŁOTÓWKA PAMIĄTKOWA z roku 1925.

nabializm

artykuł: Tadeusz Kałkowski

Zmiana waluty markowej na złotową wymagała zaopatrzenia kraju w krótkim przeciągu czasu w ogromną ilość monet. Otwarta w kwietniu 1924 r. Mennica Państwowa w Warszawie nie była w stanie wykonać tego zadania. Mogła tylko w roku otwarcia wybić dwu- i pięciogroszówki z datą 1923 roku, powierzając wybicie brązowych jednogroszówek i wszystkich trzech sort monet niklowych wytwórniom zagranicznym. Później biła już sama wszystkie monety groszowe.

Jednogroszówki z r. 1923 bite były w Anglii w zakładach King’s Norton Metal Company Ldt. Monety niklowe wykonała firma Huguenin Frs w Le Locle w Szwajcarii, dodatkowo dwudziesto- i pięćdziesięciogroszówki również mennice: Hauptmunzamt w Wiedniu oraz s’Rijks Munt w Utrechcie w Holandii. Stemple do tej zagranicznej produkcji były dostarczone z kraju, dlatego nie ma różnic w monetach zdawkowych bitych w różnych mennicach.

Kogo zainteresuje ilość monet zdawkowych wybitych w ogóle w Polsce międzywojennej w latach 1023-1939, znajdzie szczegółowe zestawienie w Katalogu monet polskich w okresie 1917-1944, opracowanym przez W. Terleckiego w rocznikach 1957-1958 „Wiadomości Numizmatycznych”. Były to ilości w granicach 100 do 200 milionów sztuk każdego rodzaju monety. Ale zwracamy uwagę zbieraczy na rzadkość pięciogroszówek z roku 1934, których z niewiadomych powodów wybito tylko 420000 sztuk. Już wówczas osiągały one w ruchu zbierackim wartość dwudziestokrotnie wiekszą.

Z monet srebrnych wypuszczono w r. 1024 w obieg tylko sztuki jedno- i dwuzłotowe, zaprojektowane przez artystę plastyka T. Breyera. Monety te, o miłym wyglądzie zewnętrznym, choć zastrzeżenia wzbudzał pędzlowaty ogon Orła, były w obiegu przez osiem lat. Wybito je za granicą w latach 1924- 1925. Dziś, po ponad 80 latach, stanowią one dla młodych zbieraczy przedmiot pilnych poszukiwań dobrze zachowanych egzemplarzy.

Jednozłotówki z roku 1924 płasko bite pochodzą z mennicy Hotel des Monnaies w Paryżu, natomiast wypukło bitych z roku 1925 dostarczyła mennica Royal Mint w Londynie. Dwuzłotówek powyżej pokazanych z tych lat jest więcej. Z r. 1924 pochodzą: płasko bite, opatrzone znakiem „dwie pochodnie” z mennicy paryskiej, dalej płasko bite z litera „H” z mennicy londyńskiej; najrzadsze, bo wybite w mniejszej ilości niż inne odmiany, są dwuzłotówki „z odwróconym Orłem”, pochodzące z mennicy amerykańskiej United States Mint Philadelphia. Natomiast z r. 1925 pochodzą tylko dwie odmiany dwuzłotówek: z kropką po dacie – z mennicy londyńskiej, i bez tej kropki – z mennicy filadelfijskiej.

Jeszcze pare słów o monecie złotej. Dekret prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 20 stycznia 1924 r. przepisywał, że z jednego kilograma złota próby 900 należy bić 3100 złotych, czyli że jeden złoty w złocie winien zawierać 9/31 grama czystego złota. Dekret przewidywał bicie monet 10-, 20-, 50- i 100-złotowych, przy czym nie ograniczał ich ilości.

Do pełnego wykonania dekretu w zakresie monety złotej nigdy nie doszło, ograniczono się jedynie do dwu najniższych wartości. W r. 1925, na pamiątkę 900 rocznicy śmierci Bolesława Chrobrego, rozpoczęto bicie pamiątkowych dziesięcio- i dwudziestozłotówek według wzoru, który pokazujemy tu powyżej. Piękne te monety, zaprojektowane przez artystkę rzeźbiarkę Z. Trzcińską-Kamińską, nie znalazły się wcale w obiegu. Zamawiano je prywatnie w mennicy, płacąc złomem złotym tej samej próby 900 i uiszczając należność za wybicie. Monety 50- i 100-złotowe nie doczekały się realizacji.

DZIESIĘCIOZŁOTÓWKA PAMIĄTKOWA z roku 1925 z okazji 900-lecia śmierci Bolesława Chrobrego 1025 – 1925. Awers: Orzeł stylizowany. Górą w otoku: RZECZPOSPOLITA POLSKA; dołem: 10 ZŁOTYCH 10. Autorka projektu: Z. Trzecińska-Kamińska. Złoto próby 900, średnica 19 mm, ciężar 3,225 g.

DZIESIĘCIOZŁOTÓWKA PAMIĄTKOWA z roku 1925 z okazji 900-lecia śmierci Bolesława Chrobrego 1025-1925. Rewers:Popiersie Bolesława Chrobrego w lewo. Górą w otoku: BOLESŁAW CHROBRY 1025-1925.