System monetarny Polski

Grzybus · Administrator

I-II w. n.e.
W obiegu liczne srebrne monety rzymskie

poł. IX w.- X w.
W obiegu głównie monety arabskie - srebrne dirhemy (waga 3.9 g. z czasem obniżana) z Azji Środkowej i Bliskiego wschodu

poł. X-XI w.
Przewaga w obiegu srebrnych monet (denarów) niemieckich, niewielkie emisje denarów przez książąt polskich (waga- zwykle 1-2g)

XII-XIII w.
W obiegu denary różnych emisji (niemieckie, polskie różnych książąt, prywatne), od początku XIII w. zwykle w postaci breaktetów, o zawartości srebra wahającej sie od ok. 1 g. do 0,1 g.; częste przymusowewymiany pieniądza na gorszy

początek XIV w.
Pojawienie się groszy praskich (ok. 3.4 g.); w obiegu liczne kwartniki śląskie (ok 1,7a Ag), emisje denarów Łokietka: 1 grzywna (196,48 g.) = 48 groszy po 12 denarów (denary o zawartości srebra malejącej z 0,30 g. w roku 1315 do 0,11 w 1330 r.)

1334-98 r.
W obiegu głównie denary, a nadto grosze (głównie praskie), kwartniki (półgrosze), ćwierćgrosze, obole (1/2 denara). 1 gr. = 16 denarów (ok. 1380, nominalnie), w denarze zawartość srebra zmiejszona do ok. 0,13 g.

XV w.
W obiegu znaczna ilość półgroszy (o zawartości srebra ok 0,3 g.) oraz denarów (ustalenie się relacji 1 grosz = 18 denarów); nieco dukatów i innych monet

XVI w.
Talary, dukaty, liczne półgroszki, trojaki (3gr.), szóstaki (6gr.). Pojawienie się pojęcia "żłoty polski" jako synonimu "30 gr" (wg ceny dukata z 1496 r.). Oddzielne monety koronne i litewskie. W pierwszej połowie wieku wielki zalew gorszych monet ze Świdnicy

poł. XVII w.
W obiegu talary, półtalary, orty (1/4 talara), dukaty (gł. Gdańskie); stałe pogarszanie stopy menniczej i wynikający stąd coraz większy brak monety drobnej

1650-67 r.
Katastrofalne pogorszenie pieniądza: od 1659 masowo bite miedziane szelągi (1/3 gr.), tzw. boratynki (pakowane w woreczki po 900 szt. = 10 zł.), 1663 tzw. tynfy - nominalnie 1złp = 30 gr., lecz o faktycznej zawartości srebra jak 13 gr.

koniec XVII w.- poł. XVIII w.
W obiegu boratynki, tynfy (polskie oraz fałszowane w Prusach), trojaki, szóstaki, orty, rzadko moneta pełnowartościowa (talary, dukaty)

2 poł. XVIII w.
Talary Augusta II, od 1766 (reforma monetarna Stanisława Augusta) - talary, złotówki, grosze, szelągi. Przyjecie w Europie Środkowej tzw. stopy konwencyjnej ułatwiającej przeliczenia (1 krajcar = 2 gr., 1 zł reński (gulden) = 4 złp itd.). 1794 (powstanie kościuszkowskie) pierwsze pieniądze papierowe

1810-15 r.
Monety księstwa Warszawskiego: dukaty, talary (16,5 srebra = 6złp), monety srebrne 2 złp, 1 złp, 1/3 złp (10 gr.), 5 gr. oraz miedziane 3 i 1 gr.

1816-31 r.
Monety Królestwa Polskiego (analogicznie do Ks. Warszawskiego), związek z systemem rosyjskim wg relacji 1 złp = 15 kopiejek (1 kopijka = 2 grosze)

do 1918 r.
Pieniądze państw zaborczych

1917-24 r.
Marka polska, początkowo równa niemieckiej (1 mk = ok.2-2,5 rubla), następnie duża infklacja wskutek dodruku pieniądza; 8 I 1924 najniższy kurs: 1$ = 10,25 mln mkp

1924-39 r.
Złoty = 100 groszy. Wprowadzony 1924 r. wg relacji 1 złp = 1 frank szwajcarski = 9/31 g. złota = 1 800 000 mkp.

1939-45 r.
Pieniądze okupantów - marki niemieckie, ruble, w Generalnej Guberni także złotówki tzw. młynarki

po 1945 r.
1 zł = 100 gr.
1950- deklaracja władz, że 1 zł= 0,222168 g. złota (do 1990 brak wymienialności).
28 IX 1950 wymiana pieniędzy (1:100 lub 3:100)
w latach 80. rosnąca inflacja,
1989 hiperinflacja, stopniowo opanowana.
1990 ograniczona wymienialność,
od 1 I 1995 denominacja (1:10000) i powrót monet...

/Tablice Historyczne wyd. Adamantan 1996r. - nieznacznie zmienione i opracowane/

wojtekb4

Znakomite Szanowny Panie Grzybuś. Wielu z tych rzeczy nie wiedziałem.
Dziękuję.
PS. Srebrne rzymskie znam. Pierwsze polskie widywałem. Ale tych dircheimów arabskich nie kojarzę. Mógłbyś tutaj kilka ich pokazać.
Wojtek

Grzybus · Administrator

Dirhem
Metal: Ag
Masa: 1,7 grama
Poczatki:
Kraj: Arabowie
Okres: ok. 695 r. n.e.
Poch. nazwy: z grec. "drachma" = garść
Rozpowszechnienie:
Rejon: kraje arabskie
Okres: do XIV w.
Uwagi: powszechnie w Europie Środkowej w IX-XI w.

zduncio

ładne dirhemy Very Happy

Dispel

wojtekb4

Michał, dzięki za te dirchemy.
Czy to twoje? Laughing

Grzybus · Administrator

niestety nie, zapozyczone z neta... może kiedys kupoię teraz inwestuje w holdery bo kolekcja musi przecież jakoś wyglądac Wink